آموزش یوگا - مبحثی در شناخت تمرکز و تربیت آن در یوگا

مبحثی در شناخت تمرکز و تربیت آن در یوگا 

دهارانا     Dharana

تمركز، یعنی جمع كردن یا متمركز نمودن فكر برروی یك شی یا موضوع خاص. توجه: مقدمه ادراك و تمركز، توجه تقویت یافته است. درك و فهم یك موضوع بدون توجه ممكن نمی گردد. عكس تمركزِ فكر را تشتت یا گسستگی فكر گویند. تشتت فكر عبارتند از: پراكندگی، پرش و به هم ریختگی فكر. تجلیات تفكر در كلام انسان نمود پیدا می كند. تمركز فكر روند بسیار مهم و حائز اهمیتی در كار كرد و انسجام ذهنی محسوب می گردد و آن را می توان مهم ترین محور سلامتی نامید.

موضوعاتی كه مورد تمركز قرار می گیرند یا عینی هستند (Objective) و یا ذهنی (Subjective). موضوعات عینی و ذهنی را كه اصطلاحاً در زبان سانسكریت به آن «ساگونا» می گویند عبارتند از: خیره شدن به یك شمع فروزان، به نقطه بین دو ابرو یا نوك بینی، آگاهی از روند تنفس، متمركز شدن به ذكر یك مانترا (Mantra) و یا توجه به تصورات ذهنی. تمركز می تواند بر سكوت، خلا‎ یا مطلق باشد. در واقع بر نوعی بی موضوعی باشد كه در این صورت به آن «نیرگونا» گویند.

همانگونه كه در كتاب یوگاسوترای پتنجلی شرح داده شده است، تمركز برروی یك شی یا موضوع از چهار جنبه ترقی داده می شود. این چهار جنبه عبارتند از:

  • 1- آگاهی یا توجه نسبت به موضوع و ابعاد وجودی اش (Awareness).

  • 2- تفكیك و درك افتراقی موضوع با موضوعات دیگر (Discrimination).

  • 3- تعمیق لذتبخش در موضوع (Joyful merging).

  • 4- انطباق روانی با موضوع (Identification).

نكته حائز اهمیت اینكه افزایش تمركز فكر به عنوان یك كلید و عامل مهم در گذر از لایه های ذهنی برای مراقبه (Meditation) و رسیدن به اعماق وجود بسیار حائز اهمیت می باشد.

درجات تمركز فكر:

تمام انسان های عادی قادر به تمركز دادن به افكار و احساسات خود هستند. برخی بنا به دلایل متعدد ضعف در ایجاد تمركز و برخی قدرت و نیروی زیادی در این روند مهم دارند. برخی از افراد برروی موضوعات مورد علاقه می توانند تمركز خوبی داشته باشند ولی برروی سایر موضوعات مشكل دارند. این بدان معناست كه علاقه مندی، نسبت به موضوعی می تواند تمركز ما نسبت به آن موضوع را افزایش دهد. وقتی به موضوعی علاقه مند نیستیم، نسبت به آن موضوع نمی توانیم تمركز خوبی داشته باشیم. داشتن آرامشِ درون نیز در تمركز فكر می تواند نقش داشته باشد. كسانی كه ذهن مغشوش و اشتغالات ذهنی فراوان دارند ممكن است دچار ضعف در تمركز و فراموشی شوند.

 اختلالات فرم تفكر می تواند به علت ضعف شدید و بیمارگونه تمركز فكر ایجاد گردد. این نوع اختلالات می تواند به شكل پرش افكار (Flight of)، تكرار گفتار یا اعمال خاص (Perseveration) و یا شل شدن رابطه افكار یا تداعی ها (Loosening of association) صورت پذیرد.

 در پرش افكار، افكار فرد به سرعت از موضوعی به موضوع متفاوت منتقل شده و قبل از اینكه تكمیل شود به موضوع دیگر پرداخته می شود.



تصویر شماره (1): یوری جلر با تمركز برروی یك چاقو آن را خم می كند.


در اختلال تكرار، فرد موضوعی یا كاری را به طور بیمارگونه تكرار می نماید. فرضاً 10 بار در طول روز نماز می خواند، یا موضوعی را مكرراً یادآور می شود بدون اینكه به خاطر داشته باشد قبلاً‌ بیان نموده است. در بدترین وضعیت ساختمانِ طبیعتی تفكر، كه به وسیله تمركز قوام می گیرد، به هم ریخته می شود. بین ایده ها و افكار مطرح شده توسط بیمار رابطه عادی و منطقی ملاحظه نمی شود. به عبارت دیگر اختلال و آشفتگی و نبود منطق در كلام فرد مشخص می گردد و در حالت های شدید نه تنها رابطه جمله ها و عبارات بلكه ساختمان دستور جملات نیز به هم می ریزد. حالتی كه اصطلاحاً‌ به آن سالاد كلمات (World Salad) خوانده می شود. در اینجا كلمات وعبارات به طور نامفهومی بیان می گردند و فهم و درك آن ناممكن می گردد.

 نقطه مقابل كسانی كه ضعف تمركز ویا اختلال در تمركز دارند افرادی هستند كه قدرت های فوق العاده و خارق العاده در تمركز دارند.
نمونه آن یوری جلر(Uri Geller) -تصویر فوق: شماره (1)- است كه از دوران نوجوانی قادر بوده با تمركز اشیا فلزی را خم كند و بسیاری از نمونه های دیگر.



تصویر شماره (2): این دختر جوان با تمركز چنگالی را خم می كند.

 

پدیده های جالبِ مرتبط با تمركز فكر برتر نمی توانند اجتناب شوند. در سراسر جهان مردمانی یافت می شوند كه ذهنیت های فوق العاده دارند و كارهای خارق العاده ای از آنان سر می زند. تشریح علمی این گونه پدیده بسیار دشوار وگاهاً‌ ناممكن است. در مورد همین پدیده خم كردن اشیا واقعاً‌ تشریح علمی درستی نمی توان ارائه نمود. فقط می توان گفت كه باتمركزی ویژه نوعی انرژی روحی تولید گشته كه می تواند باعث چنین امری شود. شاید شما فكر كنید كه این انرژی یك انرژی ساده و معمولی است ولی واقعاً‌ چنین نیست.

برای اینكه متوجه قدرت این انرژی شوید، قاشقی را در دست بگیرید و به كمك انگشتان دست تلاش نمایید كه آن را خم كنید و یا به شكل مارپیچ دربیاورید. ملاحظه خواهید نمود كه كار دشواری است. انرژی روحی به كاررفته برای انجام این كار به مراتب عظیم تر از قدرت فیزیكی عضلات انگشتان دست های شماست.

«انتقال انرژی» و متمركز شدن آن به منطقه محدودی از یك شی می تواند علت وقوع چنین چیزی باشد. برخی به این پدیده سایكوكینسیس (Psychokinesis) گویندكه البته شامل حركت دادن اشیا نیز می شود. بررسی های گوناگون نشان داده است كه اكثر افراد دارای این قدرت از توانایی تله پاتی (Telepathy)‌ بالایی نیز برخوردار می باشند.

نویسنده: دكتــر ساعد احمدی

آموزش یوگا - آموزش كلاسیك آسانا های یوگا

آموزش كلاسیك آسانا های یوگا

تنظیم قند خون با ماتسیا آسانا Matsya Asana

ماتسیا Matsya در زبان سانسكریت به معنی ماهی است، از این رو ماتسیا آسانا را حركت ماهی نیز می نامند. اما به خلاف بسیاری از حركات یوگا، كه به دلیل شباهت به حالت های حیوانات گوناگون به اسامی آنها خوانده می شوند، بدن انسان در این وضعیت در واقع شباهت چندانی به ماهی ندارد. اما از سویی گفته می شود كه اگر بتوانید این حركت را در آب انجام دهید خواهید توانست همانند ماهی در آب غوطه ور شوید.

آموزش حركت در سطح مبتدی:

  • روی زمین به پشت دراز بكشید. پاها را جفت كنید و كف هر دو پا را عمود بر زمین قرار دهید.

  • دقت كنید كه دستها نزدیك به بدن و كف آنها روی زمین باشد.

  • ابتدا دست ها را مانند تصویر شماره 1 زیر بدن خود قرار دهید.

  • از آرنج ها به عنوان اهرم بهره گیرید و بالا تنه را از روی زمین بلند كنید.

  • سپس آهسته سر را به سمت عقب رها كنید و تاج سر را روی زمین بگذارید.

  • در همین وضعیت سعی كنید قفسه سینه تا حد امكان به سمت بالا منبسط شود و كمر به شكل كمان درآید.

  • دقت داشته باشید كه وزن بدن باید روی آرنج ها تقسیم شود و به تاج سر هیچ گونه فشاری وارد نشود.

  • در این وضعیت حتماً باید چشمان شما باز و فك پایین رها باشد( تصویر شماره 2). در این حالت به مدت 15 تا 30 ثانیه با تنفس عادی باقی بمانید.

  • در پایان این مدت توقف به آهستگی سر را از روی زمین بلند كنید و به حالت اولیه برگردید.

آموزش حركت در سطح پیشرفته:

  • در حالت دو زانو طوری روی زمین بنشینید كه زانو ها به یكدیگر نزدیك باشند و باسن روی زمین و كف هر دو پا كنار باسن قرار گیرد.

  • انگشتان هر دو پا به طور كامل كشیده و روی زمین باشند. دقت كنید كه پاشنه ها در امتداد انگشتان پاها قرار گیرد.

  • ابتدا دست راست را روی انگشتان پای راست و دست چپ را روی انگشتان پای چپ قرار دهید و سپس آرنج ها را یكی پس از دیگری روی زمین بگذارید و به كمك آنها به آرامی بالا تنه را به سمت عقب متمایل كنید(تصویر شماره 3).

  • دقت داشته باشید كه بازوها، آرنج ها و ساعد ها در موازات یكدیگر قرار گیرند.

  • آهسته سر را به سمت عقب رها كنید و تاج سر را روی زمین بگذارید.

  • در این وضعیت دو كتف خود را به یكدیگر نزدیك و قفسه سینه را تا حد امكان منبسط كنید.

  • در حالت كامل این حركت كمر، پشت و گردن به شكل یك كمان در می آیند.

  • چشمان خود را باز و فك پایین را آزاد كنید و از راه دهان نفس بكشید.

  • در این وضعیت به مدت 15 تا 30 ثانیه با تنفس های آرام قرار گیرید و سپس سر را از روی زمین بلند و وزن بدن را روی آرنج دست راست منتقل كنید. در مرحله بعد كف دست چپ را روی زمین قرار دهید و آن را اهرم كنید. سپس به آهستگی بالا تنه را بلند كنید و به حالت اولیه برگردید.

 

 

آموزش تكنیك پیشرفته كامل:

  • در وضعیت لوتوس یا پادماسانا قرار گیرید(تصویر شماره 4).

  • آرنج ها را به سمت پشت روی زمین قرار دهید و به كمك آنها همانگونه كه در وضعیت لوتوس هستید روی زمین به پشت دراز بكشید.

  • با هر دو دست انگشتان شست پاها را بگیرید و به كمك آرنج ها كمر و پشت خود را از روی زمین بلند كنید. در این وضعیت بازو و آرنج ها می بایست به موازات یكدیگر قرار گیرند.

  • سپس تاج سر را آهسته روی زمین بگذارید و دقت كنید كه كمر، پشت و گردن به شكل كمان در آید.

  • با چشمانی باز و تنفس آرام در این وضعیت به مدت 15 تا 30 ثانیه باقی بمانید. سپس سر را از روی زمین بلند كنید و مانند روش پیشرفته كه در بالا توضیح داده شد، به كمك آرنج و كف دست به حالت اولیه برگردید.

 

سودمندی ها و خواص این حركت:

  • این حركت برای تنظیم غده تیروئید بسیار سودمند است، به ویژه اگر به دنبال حركت سارونگ آسانا آنجام شود. انقباض ماهیچه های مرتبط با غده تیروئید در سارونگ آسانا و كشش این عضلات و اعصاب مربوط به آنها در ماتسیا آسانا، كاركرد بهتر غده تیروئید را در پی خواهد داشت.

  • ترشحات گوارش مربوط به هضم غذا را تنظیم می كند.

  • كاركرد غده پانكراس یا لوزالمعده را بهبود می بخشد و از این رو، برای تنظیم ترشحات آن از جمله انسولین بسیار مفید است و به همین دلیل انجام این حركت به افراد مبتلا به بیماری قند یا دیابت توصیه می شود.

  • جریان خون احشای شكمی و سینه ای را بهبود می بخشد و به كاركرد بهتر آنها كمك می كند.

  • با بهبود روند تنفس، در درمان بیماری هایی مانند آسم و برونشیت موثر است.

  • در درمان ناتوانی جنسی و سردی مزاج موثر است.

  • در متون باستانی این حركت را بر طرف كننده تمامی بیماری ها خوانده اند.

محدودیت ها:

افراد مبتلا به آرتروز شدید مفاصل زانو یا كسانی كه به آسیب های شدید ناحیه شكم دچار شده اند و نیز افراد مبتلا به بیماری های قلبی باید از انجام این حركت خودداری كنند.

مایا

  1. 0 / 5
  2.   2 نظرات
  3.   1558 بازدید
  تعبیر خواب (آرشیو) — سلام. میشه یه باشگاه یوگا غرب تهران معرفی کنین؟...
  تعبیر خواب (آرشیو) — B) بسیار خوبه اگه ممکنه مراحل 8گانه روهم توضیح بدین ----------------------- پاسخ : مراحل هشت گانه هم در این مجموعه کامل تشریح شده است...

آموزش یوگا - یوگا و درمان سردرد

بسیاری از بیماران مبتلا به سردرد پس از مراجعه به پزشكان متعدد و مصرف داروهای گوناگون و شكست تمامی روش های درمانی موجود دچار افسردگی می شوند. اغلب این افراد، نیمه شب با دردی كه تیر می كشد در ناحیه گردن خود از خواب بر می خیزند و اندكی بعد، دچار سردردی شدید و ضربان دار می شوند. این افراد به پزشكان گوناگون ازجمله متخصصان نورولوژی (داخلی اعصاب) مراجعه می كنند و روش های درمانی گوناگونی مانند: بهره گیری از داروهای شل كننده عضلانی، داروهای ضد افسردگی، داروهای مسكن و حتی استفاده از كپسول اكسیژن را می آزمایند. اما، هیچ یك از این روش های درمانی در تسكین دراز مدت درد آنان موثر نیست و اغلب تنها عوارض جانبی این داروها از جمله خواب آلودگی برایشان باقی می ماند.

به عقیده برخی دانشمندان 75 درصد موارد سردرد از گرفتگی های عضلات خلف گردن، به ویژه، ماهیچه ای موسوم به سمی اسپینالیس كپیتیس Semispinalis Capitis ناشی می شوند. این گرفتگی ها اغلب بر اثر وضعیت های نا مناسب بدن در هنگام كارهای روزمره ایجاد می شوند.

به عقیده گروهی از دانشمندان علوم پزشكی، سردرد تنها به گونه انسان اختصاص دارد و در هیچ یك از جانوران دیده نمی شود. انسان همواره می بایست سر خود را در وضعیت مستقیم و رو به بالا نگاه دارد. انسان برای بسته نگاه داشتن دهان و راست گرفتن سر خود از ماهیچه هایی موسوم به تمپورالیس و سمی اسپینالیس كپیتیس بهره می گیرد. این ماهیچه ها را می توان در واقع ماهیچه های سردرد نامید. چرا كه سردرد در واقع از خستگی همین عضلات ناشی می شود. درد ناشی از انقباضات نابجای این عضلات بر اثر قرار گرفتن در وضعیت های بدنی نامناسب به نقاط دیگری از بدن نیز انتشار می یابد. مثلاً، می توان از انتشار درد ناحیه گردن به پشت چشم اشاره كرد. انقباض نابجای ماهیچه های مذكور با علایم دیگری از جمله: حالت تهوع ، خستگی عمومی بدن، ناتوانی در تمركز فكر و ناهنجاری های بینایی نیز همراه خواهد بود.

گودی شانه ها و انحنای بیش از حد بخش فوقانی پشت و تمایل سر به سمت جلو در برخی افراد باعث انقباض مزمن ماهیچه های سردرد می شود. هر اندازه سر جلوتر از تنه قرار گیرد فشار وارد بر این ماهیچه ها بیشتر خواهد بود. این فشار بیش از حد باعث خستگی مفرط و گرفتگی ماهیچه ها خواهد شد. از این رو، برای تسكین سردرد ناشی از این گرفتگی های عضلانی، می بایست این ماهیچه ها را كشش دهیم. برای این كار می بایست قفسه سینه را رو به جلو باز كنیم و شانه ها را به عقب و پایین بكشیم و سر را در خط میانه و مستقیم نگه داریم.

اگر از بدن خود آگاهی داشته باشیم می توانیم به محض شروع نخستین نشانه های سردرد از آن مطلع شویم و از بروز آن در مراحل اولیه پیشگیری كنیم. نخستین نشانه های بروز سردرد، با سفت شدن عضلات شانه و گردن (Semispinalis capitis & Trapezius) آشكار می شوند. این انقباضات خسته كننده ماهیچه های مذكور به كاهش جریان خون عروق جمجمه می انجامند. انقباض این ماهیچه ها از طریق یك بازتاب عصبی ویژه فعالیت اعصاب سمپاتیك (بخشی از سلسله اعصاب نباتی بدن كه در جریان استرس فعال می شوند) را افزایش می دهد و خون از بافت های اطراف به سوی ماهیچه ها سرازیر می شود. از این رو، در صورتی كه انقباض ماهیچه پایان نپذیرد و عضله رها نشود، افزایش فشار داخل ماهیچه مانع رسیدن اكسیژن خون به سلول های نیازمند اكسیژن در درون عضله خواهد شد. اگر این حلقه معیوب همچنان ادامه یابد نوعی ماده شیمیایی در خون آزاد می شود كه عروق ناحیه جمجمه را به انبساط اجباری وادار می كند و سردرد به صورت ناگهانی شدت می یابد. كه این حالت را میگرن می نامند. به عقیده دانشمندان اغلب موارد، سردرد میگرنی ناشی از فعالیت همین بازتاب حفاظتی به منظور پیشگیری از مرگ سلول های عضلانی بر اثر نبودن جریان خون كافی است.

سردرد شدید، حالت تهوع و حساسیت به نور، بیماران مبتلا به میگرن را به ناچار به گوشه ای ساكت و تاریك برای استراحت می راند. در این حالت، بیمار می بایست در جایی ساكت و تاریك روی زمین دراز بكشد و از هرگونه فعالیت و تحریك پرهیز كند. در این حالت، فرد می بایست به خواب عمیقی كه در آن امواج مغزی نوع دلتا تولید شوند، فرو رود تا بدن وی به حالت استراحت مطلق برسد و عضلات گرفته رها شوند و جریان خون طبیعی به ماهیچه ها بار دیگر برقرار شود. در مرحله خواب عمیق نوع دلتا، تمامی عضلات بدن به طور كامل رها می شوند و مواد غذایی مورد نیاز به درون ماهیچه ها راه می یابد. افرادی كه از خواب كافی برخوردار نیستند یا ناگهان از خواب بر می خیزند برای استراحت ماهیچه های خود وقت كافی ندارند.

با توجه به مطالب بالا، بدیهی است كه چگونگی نشستن، راه رفتن و كاركردن ما در بروز سردرد نقش موثری خواهد داشت. ناگفته پیداست كارمندی كه بخش عمده ای از روز خود را به نشستن پشت میز رایانه می گذراند بسیار مستعد ابتلا به گرفتگی های ماهیچه ای خواهد بود. اغلب، افراد صفحه نمایشگر رایانه خود را به گونه ای تنظیم می كنند كه برای دیدن آن ناگزیرند سرشان را به جلو خم و به گردن خود فشار بیش از حد وارد كنند. در اینجا، قرار دادن صفحه نمایشگر در سطحی پایین تر نسبت به چشم، به كاهش فشار وارد بر گردن كمك خواهد كرد. همچنین، كار نشسته باعث شلی ماهیچه های شكم می شود و این امر، به نوبه خود، فرد را از قرار دادن ستون فقرات در وضعیت خنثی ناتوان

می كند. برای پیشگیری از بروز سردرد هم چنین توجه به وضعیت خوابیدن نیز بسیار ضروری است. انتخاب بالش مناسب، پرهیز از خوابیدن روی بازو یا دست به جا‌ی بالش و نیز خودداری از دراز كشیدن روی شكم و چرخاندن سر اهمیت فراوانی دارد.

با وجودی كه اكثریت موارد سردرد، همان گونه كه یادآور شدیم از تنش های ماهیچه ای ناشی می شوند، مراجعه به پزشك در تمامی موارد سردرد به منظور كنارگذاشتن احتمال بیماری های وخیمی مانند تومورهای مغزی و یا موارد شایع تری مانند عفونت سینوس ها و حساسیت های غذایی ضروری است.

افزون بر وضعیت قرار گرفتن بدن چگونگی تنفس نیز در پیدایش سردرد موثر است. تنفس های عمیق شكمی به رهایی انقباضات نیمه فوقانی تنه كمك خواهد كرد.

برخی از پژوهشگران علوم پزشكی، بر این باورند كه افراد مبتلا به سردرد اغلب در سرشان زندگی می كنند و به تنه خود هیچ توجهی ندارند. این دانشمندان به بیماران مبتلا به سردرد توصیه می كنند كه میان جنبه های ذهنی و جسمی زندگی خود تعادلی منطقی برقرار كنند.

بر پایه پژوهش های پروفسور ریچارد میلر تمرین های تنفسی پرانایاما، در پیشگیری از بروز سردرد و درمان آن بسیار مؤثراند.

بسیاری از تمرین های پرانایاما برای افراد مبتلا به انواع مختلف سردرد مؤثراند. برای درمان سردرد در هر بیمار نوع ویژه ای از تمرین های پرانایاما داده می شود. اولین و ساده ترین تمرین توجه به دم و بازدم است.

هر یك از تمرین های پرانایاما بر اساس اثر آن بر میزان انرژی جسمی و ذهنی فرد تقسیم بندی می شود. مثلاً، تنفس سیتالی Sitali تركیبی است از یك بازدم طولانی از مجرای سمت چپ بینی همراه با دم خنك كننده از طریق زبان لوله شده یا لب های باز و حركات آرامش بخش سر.

تمرین تنفسی دیگری كه برای اغلب افراد مبتلا به سردردهای تنشی توصیه می شود، نادی شودان (Nadi Shodhana)ا است. افراد مبتلا به سردرد می توانند تنفس نادی شودان را در حالت شاواسانا نیز انجام دهند. به این صورت كه در حالت دراز كش بالشی زیر قفسه سینه و بازوهایشان در طرفین قرار دهند. در این صورت، می توان دم و بازدم را به طور متناوب از سمت راست و چپ بینی انجام داد، بدون آنكه نیازی به مسدود كردن مجرای بینی با انگشت وجود داشته باشد.

برخی افراد به دلیل ویژگی های ژنی یا شرایط دوران كودكی خود استعداد بیشتری برای ابتلا به گرفتگی های عضلانی، به ویژه در نواحی سر، گردن، پشت و ماهیچه های چشم از خود نشان می دهند. بدیهی است كه رها سازی تنش های روحی در این افراد بخش عمده ای از درمان سردرد را به خود اختصاص می دهد كه بدون توجه به آن همواره با عود سردرد رو به رو خواهیم شد. از این روی رهاسازی تنش های جسمی و روحی با كمك آسانا و پرانایاما جزءِ اساسی درمان این گروه از مبتلایان به سردرد خواهد بود.

برگردان به فارسی: گروه مترجمان پیام مهر

منابع:

  • Back Care Basics by Mary Pullig Schatz, M.D. (Rodmell press, 2002)

  • How to use Yoga by Mira Mehta (Rodmell press, 2001)

  • Relax and Renew: Restful Yoga for Stressful Times by Judith Laseter, Ph.D (Rodmell press, 1999)

  • Yoga Remedies for Natural Healing (Hery Holt, 1996)

  1. 0 / 5
  2.   2 نظرات
  3.   1530 بازدید
  سیدمهدی — سلام قناری من در22تخم کردن ودر24سومین تخم راگذاشت الان که 10اسفندهست تخمش درنیمده صبرکنم یاتخماش روبردارم...