چرا گاهي برخي مكانها براي ما آشنايند؟


گاهي اوقات زماني كه براي نخستين بار به جايي مي رويد ناگهان احساس مي كنيد آنجا چقدر برايتان آشناست و بي درنگ از خود مي پرسيد «آيا پيشتر اين جا بوده ام»؟

در دنياي پر شتاب امروزي كه همه جاي آن شبيه به هم شده و انگار در هتلي هستيد كه راهروها و اتاقهايي شبيه به هم دارد، پاسخ دادن به اين سؤال بسيار ساده، اندكي زمان مي برد.

عصب شناسان دانشگاه پريستول انگلستان كه با همكارانشان در انستيتوي فناوري ماساچوست كار مي كنند در نسخه الكترونيك نشريه ساينس اعلام كرده اند مكانيسمي عصبي را شناسايي كرده اند كه به احتمال زياد مغز ما از اين مكانيسم استفاده مي كند تا به سرعت مكانهاي مشابه و در عين حال متفاوت و مجزا را تشخيص دهد. اين كشف مي تواند به توضيح حس آشناپنداري و احساس آشنايي كمك كند.

اين كار تحقيقاتي مي تواند به تجويز داروهايي براي درمان بيماريهاي مرتبط با حافظه و همچنين مشكلاتي منجر شود كه در سنين بالا رخ مي دهد و افراد مسن در تشخيص مكانهاي مشابه و متفاوت و همچنين به يادآوري صحيح خاطرات خود دچار مشكل مي شوند.

شكل گيري خاطرات مربوط به مكانها مستلزم درگير شدن بخشي از مغز به نام هيپوكاموس است. محققان به بررسي نحوه درگيري و كاركرد مغز پرداخته اند تا بفهمند بخشهاي مؤثر اين عضو حياتي به چه نحوي در اين فرآيند مشاركت كرده و ميان ابعاد متفاوت يادگيري و حافظه تفاوت قايل مي شود. تحقيق اخير فاش ساخته است آموختن در شكنج هاي دندانه اي شكل ميان شيارهاي سطح مغز در شناسايي و شرح و تفصيل جزييات و تفاوتهاي كوچكي كه هر مكاني را منحصر به فرد و متفاوت از ساير جاها مي كند، نقش بسيار حياتي دارد.

به گفته محققان در بسياري مواقع وقتي وارد شهري مي شويد محيط آن بسيار آشنا به نظرتان مي آيد و اين امر به خاطر مشابهتهايي است كه مكان جديد با نقاطي دارد كه پيشتر در آنجا حضور داشته ايد، براي مثال خيابانها، نيمكتها، گيشه هاي فروش بليت احساس آشنا پنداري را به طور ناخودآگاه در مغز به وجود آورده و انسان احساس مي كند كه اين محيط چه قدر برايش آشنا بوده و انگار پيشتر آنجا حضور داشته است.

در اين آزمايش محققان از گروهي موش بهره گرفتند كه از نظر ژنتيكي اصلاح شده بودند تا مشخص شود شكنج هاي دندانه اي شيار مغز به چه نحوي در فرآيند تمايز گذاري ميان مكانهاي مختلف مشاركت مي كنند و فضاهاي جديد را از فضاهاي پيشين و قبلي تشخيص مي دهند.

نتايج به دست آمده از اين تحقيق مي تواند بسيار تأثير گذار و مؤثر بوده و بسياري از مشكلات غير قابل حل پيشين مغزي و عصبي درآينده درمان پذير شوند.