دهلوی - حسین
- توضیحات
- دسته: بیوگرافی موسیقیدانان
- بازدید: 501
 |
حسين دهلوي هفتم مهر سال 1306 در تهران متولد شد. او را می توان از برجسته ترین آهنگسازان و رهبران اركستر مضرابي و ازچهره‌هاي پيش كسوت مديريت موسيقي در ايران برشمرد.
آموزش موسيقي را در پنج سالگي نزد پدرش معزالدين دهلوي که از شاگردان مرحوم علي اكبرخان شهنازي(نوازنده و رديف دان نامدار تار و فرزند ميرزا حسينقلي) آغاز کرد.اگر چه چندان دوامي نياورد و دهلوي كودك بعد از رها كردن اين ساز در 9 سالگي و به تشويق مادرش به سمت ساز ويلن و آموزش آن نزد پدرش رفت.
دهلوي دوره اول ويلن را نزد پدر فراگرفت و سپس دوره دوم (رديف راست کوک) را نزد ابوالحسن صبا گذرانيد و وارد هنرستان موسيقي شد و از آن پس به فراگيري علمي موسيقي گرايش پيدا کرد.
مدتي بعد روبيک گريگوريان رئيس وقت هنرستان، وي را به حسين ناصحي معرفي مي‌كند تا هارموني، کنترپوان و اصول آهنگسازي را از او فرا بگيرد.
بعد از اینكه پروفسور توماس کريستين داويد (استاد اتريشي) به دعوت دانشگاه تهران، به ايران مي آيد، حسين دهلوي آموزش آهنگسازي را نزد او ادامه مي‌دهد.
دهلوي فارغ التحصيل آهنگسازي از هنرستان عالي موسيقي است (1339). او در دوره هنرستان با همکاري ابوالحسن صبا ارکستر شماره يک هنرهاي زيبا را راه اندازي و در همين دوره چند اثر از آثار صبا را براي ارکستر تنظيم کرد. پس از درگذشت صبا (1336) رهبري اين ارکستر که بعداً ارکستر صبا ناميده شد به دهلوي واگذار و در همين دوره شاخه هاي 2 ، 3 و 4 نيز به آن افزوده شد.
اين ارکسترها از زمان افتتاح تلويزيون ايران (1337) به صورت هفتگي در تلويزيون به اجراي برنامه پرداختند. در سال 1341حسين دهلوي به رياست هنرستان موسيقي ملي برگزيده شدو تا فروردين 1350 در اين مقام باقي بود. دراين سال وي براي سفر دوساله مطالعاتي به آلمان و اتريش رفت. دهلوي در مدت ده سال تصدي هنرستان به خوبي اين سازمان آموزشي را اداره کرد و نظم، تحول و جهشي در هنرستان پديد آورد. او خود در دوره دوم هنرستان رشته هاي تئوري موسيقي ايران، تلفيق شعر و موسيقي، فرم موسيقي ايران، هارموني و ارکستر را شخصاً تدريس مي كرد. دهلوي از سال 1376 تصنيف اپراي مانا و ماني را به مناسبت سال جهاني کودک (1379) آغاز کرد.
ساخت اين اثر سه سال به طول انجاميد که به خاطر محدوديت هاي استفاده از صداي خواننده زن تا به حال به اجرا درنيامده و فقط موسيقي سازي آن در خرداد 1379 با همت و رهبري علي رهبري با ارکستر فيلارمونيک اسلواکي در شهر براتيسلاو اجرا و ضبط شده است. دهلوي همواره به نوآوري در زمينه هاي مختلف انديشيده است. تدوين متد تنبک به وسيله او و جمعي ديگر شامل حسين تهراني، مصطفي پورتراب، فرهاد فخرالديني و هوشنگ ظريف (به عنوان شاگرد حسين تهراني) براي ارتقاي جايگاه تنبک در موسيقي ايراني و تسهيل آموزش اين ساز، توجه به ساخت سنتور کروماتيک براي جبران نقيصه کوک اين ساز براي استفاده در ارکستر از جمله اين مواردند. نخستين اثر دهلوي در زمينه ارکستر موسيقي ملي «سبک بال» در سال 1332 براساس موتيف کوتاهي ملهم از قطعه قاسم آبادي ساخته ابوالحسن صبا در شور تصنيف شده است. اين اثر در آلبوم مذکور با کيفيت ضبط زنده همان زمان ارائه شده است. «کنسرتينو براي سنتور و ارکستر» ديگر اثر اين آلبوم حاصل همکاري مشترک دهلوي با فرامرز پايور است.
اين اثر که در سال 1337 تصنيف شده شامل آواز بيات اصفهان، دستگاه همايون (گوشه ليلي و مجنون)، چهارمضراب چهارگاه و دستگاه ماهور است. دهلوي تجربيات بسياري در تلفيق شعر و موسيقي ايراني دارد و آثار «گفت وگوي دل» در شور (1336) و «فروغ عشق» در بيات اصفهان حاصل تجربيات آهنگساز در اين زمينه است. دهلوي قطعاتي از ابوالحسن صبا را نيز براي ارکستر تنظيم کرده است. «به ياد صبا» (برگرفته از قطعه «به ياد گذشته» در دشتي - 1337)، «شوشتري» (چهارمضراب براي ويولن و ارکستر - 1338) و نغمه ترک (براساس قطعه دوضربي بيات ترک) از آن جمله‌‌اند. اجراي 15 قسمت از اپراي 26 قسمتي «بيژن و منيژه» (تصنيف در سال‌هاي 54 و 55) و انتشار پارتيتور آهنگ‌هاي خود به نام‌هاي «دوئو سنتور در سه گاه»، «شورآفرين در شور براي ارکستر»، «چهارنوازي مضرابي در اصفهان»، «سوئيت بيژن و منيژه براي ارکستر زهي»، «بيژن و منيژه براي ارکستر سمفونيک» (8 قسمت)، «سرباز براي آواز گروهي و ارکستر» و... تنها بخشي از آثار چاپ شده اوست. دهلوي در سال 1371 ارکستر مضرابي را تشکيل داد که صرفاً شامل سازهاي مضرابي سنتور، تار، قانون، عود و بم تار (تارباس) بود.در کنسرت هاي مهرماه 1371 قطعات ديگري از جمله تصنيف قديمي باغ تفرج (در همايون)، نغمه ترک، پيش درآمد سه گاه، پيش درآمد همايون، سرود گل، نوا و چهارمضراب دشتي (براي گروه سنتور) گفت وگوي دل و... اجرا شد. يكي از مهمترين آثار حسين دهلوي كتاب «پيوند شعر وموسيقي آوازي» است كه جايزه كتاب سال جمهوري اسلامي در بخش هنر را به خود اختصاص داد.اين كتاب حاصل بيش از 40 سال تجربه دهلوي در تلفيق موسيقي با شعر ايراني است كه به شيوه اي علمي و متديك فرايند كار را توضيح مي‌دهد. دهلوي در سال 1382 به عنوان چهره‌ماندگار مورد تقدير قرار گرفت.
نظرات (0)