ساز چگور
- توضیحات
- دسته: ساز های موسیقی
- بازدید: 1562
چُگور سازی است از خانواده سازهای زهی مقید از رده تنبور که به آن دوتار نیز می گویند. چگور مرکب از یک قطعه چوب مجوف بر شکل عودی کوچک است که دارای پنج 
وتر می‌باشد.
ساختمان این ساز تشکیل می شود از یک کاسه طنینی گلابی شکل و دسته ای مانند دسته تنبور. کاسه اش از سه‌تار بزرگ‌تر است . دو تار فلزی دارد و به همین سبب به آن دوتار می گویند.
نواختن این ساز هنوز هم میان ترکمانان و اهالی آذربایجان ایران رایج است . نیز ( دوتار و تنبور ) . چگور رايج در جمهوری آذربايجان و نواحی ترك‌نشين ايران، معمولاً نه‌سيمه است و نسبتاً از دوتار و تنبور بزرگ‌تر است.
چگور نزد عاشیق‌ها در آذربایجان قُپوز (و ساز) نامیده می‌شود و سازی است شبیه باغلاما.
//
کوک چگور رايج در بين ترکهای همدان
تفاوت چگور معمول در منطقه همدان با قوپوز یا ساز عاشیقهای مناطق دیگر آذربایجان و سازهای مشابه تركیه‌ای (چؤگؤر، باغلاما، تامبورا و دیوان) در كوك سیمها و تعداد و فواصل پرده‌هاست؛ همچنین سازهای مذكور در شكل و اندازه كاسه و صفحه تفاوتی اندك با هم دارند.
چؤگؤر يا چگور مورد استفاده در مناطق ترک نشين همدان معمولاً نه سيمه است و به طور معمول درحالت دست باز، سه سیم پایین چوگور كوك re و شش سیم بالا كوك do دارند.[۳] گونهٔ دیگر از كوك چوگور هم به همین صورت است؛ جز اینكه سیم چهارم [۴] كوك sol می‌گیرد. این كوك، زارِنجی نام دارد و كاربرد آن در مقایسه با كوك پیشین، كمتر است.
در گذشته گونه ای کوک به نام زنگ شتر رایج بود که امروزه تقریباً به فراموشی سپرده شده است.
برای اجرای مقامهای شبیه به دستگاه ماهور بهتر است سیم زارنجی (سیم چهارم) را فا و برای اجرای سه گاه ترکی آن را می کوک کرد.
چوگورنوازان در اجرای برخی از مقامها با انگشت شست بر سیمهای واخوان (شش سیم بالا) پرده‌گیری می‌كنند (عاشیقهای آذربایجان و به‌خصوص اوزانهای تركیه در استفاده از سیمهای چهارم به بعد مهارت بیشتری دارند).
پرده بندی چگور همدان
به طور معمول چگور دارای يازده الی سيزده پرده است؛ اما نوازندگان حرفه‌ای اين ساز گاه چندين پرده روی صفحه چگور تعبيه می‌کنند (با نواری باريك از جنس حصير يا نخ پلاستيکی). معمولاً غير از پرده اول چگور که ربع پرده يا اصطلاحاً کرن است، بقيه پرده‌ها يا اصلی است يا نيم‌پرده.
پرده‌هایی كه در نواختن اغلب مقامها و نغمه‌های تركی به كار می‌رود، عبارت است از اول، سوم، پنجم، هفتم، هشتم و دهم.
از تكنیكهای نواختن چگور می‌توان به نواختن سرانگشت سوم یا چهارم دست راست بر صفحه چگور اشاره كرد كه در بین نوازندگان سازهای خانواده باغلاما در كشور تركیه نیز مرسوم است. در پرده‌گیری نیز در حالت نزولی دست چپ بر دسته ساز، نوازنده معمولاً با انگشت سوم بر پرده la كرن پس از پرده la وsol بمل پس از پرده sol اشاره می‌كند. این فن در نواختن كمانچه محلی نیز كاربرد دارد.
منابع
- ↑ فرهنگ فارسی معین و دهخدا.
- ↑ سرای فرهنگ
- ↑ قاری كؤك يعنی كوك قديمی
- ↑ سیم زارِنجی
- ↑ http://hemedan-az.blogspot.com/2006/01/blog-post.html
- ↑ همان
نظرات (0)