Open Source Content Management

كلكسیون گیاهان كویری در سال ۱۳۷۶ در محل كنونی ایجاد و گونه‌های موجود از مركز تحقیقات كشاورزی یزد به این محل منتقل شدند. این كلكسیون در منطقه دشت سرپوشیده حوزه یزد ـ اردكان ( به وسعت حدود ۲۲هكتار، ۸ هكتار كاشت شده و ۱۴ هكتار محصور شده ) با ارتفاعی معادل ۱۱۶۰ متر از سطح دریا در فاصله ۳۰ كیومتری از مركز استان در مسیر یزد – اردكان واقع شده است . 
● اهداف تشكیل كلكسیون: 
۱) بررسی مقدماتی سازگاری گونه‌های مختلف با آب و هوای منطقه . 
۲) حفظ و نگهداری منابع ژنتیكی گیاهان سازگار با مناطق كویری. 
۳) تولید پایه‌های مادری سازگار جهت تولید بذر, قلمه و نهال برای انجام امور تحقیقاتی . 
۴) ایجاد محیط مناسب از مجموعه گیاهان زنده و سبز مناطق كویری برای بازدید دانشجویان, كارشناسان, پژوهشگران و علاقه مندان به منابع طبیعی . 
۵) معرفی گیاهان مناسب برای كاشت در پاركها, فضاهای سبز و قطعات زینتی مناطق مشابه . 
این كلكسیون شامل دو بخش مهم است: 
▪ بخش گیاهان زینتی: در این بخش ۲۶ گونه از ۲۰ تیره گیاهی در محوطه‌ای به صورت پارك كاشته شده است. 
▪ بخش سیستماتیك : در این بخش ۸۵ گونه از ۲۲ تیره گیاهی بر اساس تیره در كنار هم كاشته شده است. 
تاكنون بیش از ۱۰۰ گونه گیاهی در كلكسیون گیاهان كویری استان یزد استقرار یافته اند كه بیشترین تعداد گونه به ترتیب مربوط به تیره هایChenopodiaceae با ۲۴ گونه و تیره Poaceae با ۲۰ گونه می باشد , كمترین گونه‌های استقرار یافته مربوط به تیره‌های Brassicaceae و Solanaceae با یك گونه می باشد. تا كنون ۸۲ گونه با شرایط موجود سازگار بوده و مراحل رشد را طی نموده اند. قلمه و بذر بیش از ۵۰ گونه در حد امور تحقیقاتی هر سال تهیه و نگهداری می‌شود. پس از استقرار اولیه مراحل و رشد سالیانه گونه‌ها ثبت و آفات و بیماریهای مهم این گیاهان در حد امكان مورد بررسی قرار می گیرد.

اجرای پروژه بزرگ " احداث باغ گیاهشناسی گرمسیری و نیمه گرمسیری خوزستان " در راستای طرح توسعه باغ های گیاهشناسی در سطح كشور از سال ۱۳۷۰ شروع گردیده است وشهرستان دزفول به عنوان محل اجرای طرح در نظر گرفته شد. از جمله دلایل انتخاب این شهر به عنوان محل احداث باغ گیاهشناسی می توان به شرایط ایده آل و بسیار خوب این منطقه از نظر اقلیم , خاك , آب , فرهنگ بالای كشاورزی و نیز ارج نهادن به مقاومتها و رشادتهای مردم قهرمان آن اشاره كرد . 
هدف اصلی از احداث باغ گیاهشناسی خوزستان جمع آوری گونه های مختلف گرمسیری و نیمه گرمسیری به منظور انجام پژوهشها و تحقیقات برروی گونه های جمع آوری شده می باشد . با ایجاد و استقرار كلكسیونهای مختلف گیاهی , باغ گیاهشناسی به قطب مهم تحقیقات اساسی و پایه ای در زمینه های گیاهشناسی و مطالعات پوشش گیاهی تبدیل شده و در زمینه امور آموزشی از كاربرد وسیعی برخوردار خواهد گردید . 
سایر اهداف احداث باغ گیاهشناسی خوزستان به شرح زیر می باشد : 
۱) استقرار كلكسیونهای مختلف گیاهان بومی و غیر بومی به منظور انجام مطالعات و تحقیقات افراد علاقه مند با صرف حداقل زمان و سهولت كامل در دسترسی به گیاه 
۲) جمع آوری و حفظ گونه های مختلف گرمسیری و نیمه گرمسیری بومی و غیربومی 
۳) جلوگیری از فرسایش ژنتیكی گونه های بومی و در حال انقراض 
۴) بررسی سازگاری اكولوژیكی و سایر تحقبقات علمی در مورد گونه های بومی و غیر بومی 
۵) ایجاد پایه های مادری و تهیه بذر از ارقام سازگار با شرایط محیطی محل احداث باغ 
۶) تشخیص و انتخاب گونه های دارای ارزش صنعتی , تجاری , دارویی , حفاظتی و... 
۷) ایجاد بانك ژن نباتات مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهت حفاظت گونه های در حال انقراض 
۸) تبادل بذر با مؤسسات داخلی و خارجی 
۹) انجام مطالعات و بررسی های فنولوژیكی گونه های مختلف جمع آوری شده به عنوان پایه واساس تحقیقات در زمینه های علوم گیاهی , منابع طبیعی و كشاورزی 
۱۰) تبادل اطلاعات و بهره برداری های علمی دانشجویان و پژوهشگران شاخه های مختلف علوم طبیعی , كشاورزی و منابع طبیعی 
۱۱) آشنایی مردم با گونه های جدید و نحوه تكثیر و نگهداری آنها 
۱۲) ایجاد یك مجموعه تفرجگاهی با هدف جلب توریست 
در باغ گیاهشناسی گرمسیری و نیمه گرمسیری خوزستان تعداد ۱۹ كلكسیون مجموعه گیاهی در سطحی به مساحت ۴۰ هكتار در نظر گرفته شده كه هر مجموعه برای خود دارای طرح تفصیلی خواهد بود . كلكسیونها و مجموعه های گیاهی مورد نظر به شرح ذیل می باشند : 
● عنوان كلكسیون مساحت 
۱) كلكسیون گیاهان ناحیه سودانی ۱.۷ هكتار 
۲) ناحیه صحرایی – عربی ۲.۷۱ " 
۳) گیاهان ناحیه ایرانی تورانی ۲.۰۸ " 
۴) گیاهان منطقه زاگرس ۲.۰۸ " 
۵) گیاهان استرالیا ۳.۳۸ " 
۶) گیاهان ناحیه جنوب شرق آسیا ۱.۵۱ " 
۷) گیاهان دارویی و صنعتی ۱.۰۵ " 
۸) میوه های گرمسیری و نیمه گرمسیری ۵.۳۲ " 
۹) گیاهان قلمرو نئوتروپیك ( آمریكای جنوبی و مركزی ) ۱.۳۸ "

کلم بروگسل ، در انتهای ساقه بلند این گیاه دسته ای از برگ های پهن دور ساقه تشکیل می شود که مانند گلوله ، کلم پیچ ، باز شده می باشد .
روی ساقه در نقاطی که برگ ها می رویند ، از پائین به بالا یک دسته جوانه های گرد بهم پیچیده آشکار می شود که شبیه به گلوله کلم پیچ بوده ولی بسیار کوچک می باشد و درشتی آن از اندازه یک گردو بیشتر نمی شود .
این گلوله ها همان قسمت خوراکی این گیاه را تشکیل می دهد و تا زمستان روی ساقه باقی می ماند .
سه نوع این گیاه قابل کشت و مصرف می باشد و از آن میان نوعی که قسمت خوراکی آن کوچکتر و پیچیده تر باشد مطبوع تر و لذیذ تر می باشد .
● روش کاشت :
احتیاجات کلم دگمه ، مانند سایر اقسام کلم است . ولی باید توجه داشت که این گیاه در زمین های خیلی قوی رشد زیاد نموده و گلوله های آن بزرگ میشود و از مرغوبیت آن می کاهد .زمین هایی برای کشت این گیاه مناسب است که قوت خاک آن متوسط باشد . 
در اواسط اسفندماه تخم کلم دگمه ای را در خزانه می کارند ( برای هر ۱۰۰ متر مربع خزانه ۱۰۰ گرم بذر کافیست ) و حدود یک ماه پس از سبز شدن گیاه بوته ها را از خزانه خارج ساخته و در زمین اصلی نشاء می کنند .
فاصله بین بوته ها باید ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر از هر سمت باشد .بعضی از سبزیکاران برگهای انتهای ساقه را می کنند برای این که در نمو دگمه های روی ساقه تسریع شود .
برداشت محصول کلم دگمه ای ، از اواخر مهرماه شروع و تمام زمستان از آن می توان بتدریج استفاده کرد .
مقاومت کلم دگمه ای در مقابل یخبندان از سایر کلم ها بیشتر است و بطور متوسط از هر ۱۰۰ متر مربع زمین ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم دگمه کلم بدست می آید .
● بذر گیری :
برای تهیه بذر خوب باید بوته های سالم و راست کلم دگمه را بدون آنکه دگمه های آن کنده باشند انتخاب کرده بگذارند تمام زمستان در مزرعه باقی بماند ، سپس در فروردین و اردیبهشت ماه آن را جابجا کنند .
برای کمک بشاخه هائی که گل می دهد باید جوانه های سرشاخه و دگمه های پای ساقه را که خوب نیستند قطع نمود تا پس از آنکه شاخه ها بیرون آمدند گل کرده و تخم کنند .
برای جلوگیری از ریختن بذر روی زمین و هدر رفتن آن باید غلاف های بذر را تا زیاد خشک نشده چیده و در محل محفوظی خشک نمود .