هوشنگ ابتهاج

زندگینامه و شعر هوشنگ ابتهاج

امیر هوشنگ ابتهاج سمیعی گیلانی معروف به «ه.الف سایه»، شاعر متخلص به سایه و موسیقی پژوه ایرانی است.

او در ۲۹ اسفند ۱۳۰۶ در رشت متولد شد و پدرش آقاخان ابتهاج از مردان سرشناس رشت و مدتی رئیس بیمارستان پورسینای این شهر بود.

ابتهاج سرپرست برنامه گل‌ها در رادیوی ایران، پس از کناره گیری داوود پیرنیا و پایه‌گذار برنامه موسیقایی گلچین هفته بود. تعدادی از غزل‌های او توسط خوانندگان ترانه اجرا شده‌است.

سایه هم در آغاز، همچون شهریار، چندی کوشید تا به راه نیما برود؛ اما، نگرش مدرن و اجتماعی شعر نیما، به ویژه پس از سرایش ققنوس، با طبع او که اساسا شاعری غزلسرا بود؛ همخوانی نداشت. پس راه خود را که همان سرودن غزل بود؛ دنبال کرد. برخی از دوستداران شعرش، او را در غزلسرایی بعد از حافظ بهترین غزلسرا می‌دانند.

سایه در سال ۱۳۲۵ مجموعهٔ «نخستین نغمه‌ها» را، که شامل اشعاری به شیوهٔ کهن است، منتشر کرد. در این دوره هنوز با نیما آشنا نشده بود. «سراب» نخستین مجموعهٔ او به اسلوب جدید است، اما قالب همان چهارپاره‌است با مضمونی از نوع تغزل و بیان احساسات و عواطف فردی؛ عواطفی واقعی و طبیعی. مجموعهٔ «سیاه مشق»، با آنکه پس از «سراب» منتشر شد، شعرهای سالهای ۲۵ تا ۲۹ شاعر را دربرمی‌گیرد. در این مجموعه، سایه تعدادی از غزلهای خود را چاپ کرد و توانایی خویش را در سرودن غزل نشان داد تا آنجا که می‌توان گفت تعدادی از غزلهای او از بهترین غزلهای این دوران به شمار می‌رود.

سایه در مجموعه‌های بعدی، اشعار عاشقانه را رها کرد و با مردم همگام شد. مجموعهٔ «شبگیر» پاسخ‌گوی این اندیشهٔ تازهٔ اوست که در این رابطه اشعار اجتماعی باارزشی پدید می‌آورد. مجموعهٔ «چند برگ از یلدا» راه روشن و تازه‌ای در شعر معاصر گشود.

غلامحسین یوسفی دربارهٔ شعر سایه می‌گوید: «در غزل فارسی معاصر، شعرهای سایه (هوشنگ ابتهاج) در شمار آثار خوب و خواندنی است. مضامین گیرا و دلکش، تشبیهات و استعارات و صور خیال بدیع، زبان روان و موزون و خوش‌ترکیب و هماهنگ با غزل، از ویژگیهای شعر اوست و نیز رنگ اجتماعی ظریف آن یادآور شیوهٔ دلپذیر حافظ است.از جمله غزلهای برجستهٔ اوست: دوزخ روح، شبیخون، خونبها، گریهٔ لیلی، چشمی کنار پنجرهٔ انتظار و نقش دیگر.»

اشعار نو او نیز دارای درون‌مایه‌ای تازه و ابتکاری است؛ و چون فصاحت زبان و قوت بیان سایه با این درون‌مایهٔ ابتکاری همگام شده، نتیجهٔ مطلوبی به بار آورده‌است.

در شعر پس از نیما در حوزهٔ غزل تقسیماتی را با توجه به شاعرانی که در آن زمان حضور داشته‌اند انجام داده‌اند که در این بین نام‌هایی چون هوشنگ ابتهاج ؛ منوچهر نیستانی ؛ حسن منزوی ؛ محمد علی بهمنی و سیمین بهبهانی به چشم می‌خورد.که دراین بین «سایه» (اشاره به استاد ابتهاج) به عنوان رابط بین غزل کهن با غزل امروز محسوب می‌شود.

از ویکی پدیا ... دانشنامه آزاد

منابع

  • ستایشگر، مهدی. نام نامهٔ موسیقی ایران زمین جلد سوّم. چاپ اوّل، تهران: اطلاعات، ۱۳۷۶، ISBN ۹۶۴-۴۲۳-۳۷۷-۸(جلد ۳). ‏
  • گیلان در قلمرو شعر و ادب، ابراهیم فخرایی.
  • شعر معاصر ایران از بهار تا شهریار، حسنعلی محمدی. ناشر: مؤلف/ صد شاعر، خسرو شافعی.

 

 

فیلتر
نمایش # 
عنوان
پرده افتاد ... هوشنگ ابتهاج
آزار ... هوشنگ ابتهاج
شبگیر ... هوشنگ ابتهاج
ای فردا ... هوشنگ ابتهاج
مهرگان نو ... هوشنگ ابتهاج
دید ... هوشنگ ابتهاج
دختر خورشید ... هوشنگ ابتهاج
صلح ... هوشنگ ابتهاج
شاید ... هوشنگ ابتهاج
غروب ... هوشنگ ابتهاج
ناقوس ... هوشنگ ابتهاج
کابوس ... هوشنگ ابتهاج
بر سواد سنگفرش راه ... هوشنگ ابتهاج
نیلوفر ... هوشنگ ابتهاج
مرگ دیگر ... هوشنگ ابتهاج
احساس ... هوشنگ ابتهاج
کاروان ... هوشنگ ابتهاج
سراب ... هوشنگ ابتهاج
آنا ... هوشنگ ابتهاج
نگاه آشنا ... هوشنگ ابتهاج
در لبخند او ... هوشنگ ابتهاج
َشبتاب ... هوشنگ ابتهاج
شب سیاه ... هوشنگ ابتهاج
مرگ روز ... هوشنگ ابتهاج
می خواهم از تو بشنوم ... هوشنگ ابتهاج
عشق گمشده ... هوشنگ ابتهاج
آواز نگاه تو ... هوشنگ ابتهاج
آشنا سوز ... هوشنگ ابتهاج
اندوه رنگ ... هوشنگ ابتهاج
نوش نگاه ... هوشنگ ابتهاج
درد گنگ ... هوشنگ ابتهاج
اندوه ... هوشنگ ابتهاج
برسنگ چشم او ... هوشنگ ابتهاج
مرجان ... هوشنگ ابتهاج
زمین ... هوشنگ ابتهاج
بانگ دریا ... هوشنگ ابتهاج
برای روزنبرگ ها ... هوشنگ ابتهاج
شکست ... هوشنگ ابتهاج
هفتمین اختر... هوشنگ ابتهاج
هول ... هوشنگ ابتهاج
من به باغ گل سرخ ... هوشنگ ابتهاج
سرخ و سفید ... هوشنگ ابتهاج
طرح ... هوشنگ ابتهاج
فلق ... هوشنگ ابتهاج
مرثیه جنگل ... هوشنگ ابتهاج
خواب ... هوشنگ ابتهاج
پرنده می داند ... هوشنگ ابتهاج
سقوط ... هوشنگ ابتهاج
گریه سیب ... هوشنگ ابتهاج
صبوحی ... هوشنگ ابتهاج
شادباش ... هوشنگ ابتهاج
بازگشت ... هوشنگ ابتهاج
آزادی ... هوشنگ ابتهاج
ز بال سرخ قناری ... هوشنگ ابتهاج
بیرون شد از گمار ... هوشنگ ابتهاج
بوسه ... هوشنگ ابتهاج
گریز ... هوشنگ ابتهاج
سرگذشت ... هوشنگ ابتهاج
پردگی ... هوشنگ ابتهاج
سنگواره ... هوشنگ ابتهاج
تشویش ... هوشنگ ابتهاج
گریه ... هوشنگ ابتهاج